तुळसी विवाह : वैज्ञानिक दृष्टीकोन आणि धार्मिक महत्व, जाणून घ्या...

तुळसी विवाह : वैज्ञानिक दृष्टीकोन आणि धार्मिक महत्व, जाणून घ्या…

बातमी शेअर करा :

तुळसी विवाह -2025

कार्तिक शुक्ल एकादशी ते पौर्णिमेपर्यंत कोणत्याही एका दिवशी भगवान विष्णूंचा तुळसीशी विवाह केला जातो.

विवाह आरंभ – रविवार दिनांक 02 नोव्हेंबर 2025
विवाह समाप्ती – बुधवार दिनांक -05 नोव्हेंबर 2025

थोडक्यात रविवार दि. 02 नोव्हेंबर ते बुधवार दि. 05 नोव्हेंबर या कालावधीमध्ये कोणत्याही एका दिवशी आपल्या सोयीनुसार तुळशी विवाह करू शकता.
-प्रभाकर जंगम

तुळसीला आपल्या भारतीय संस्कृतीमध्ये तसेच आयुर्वेदामध्ये विशेष महत्त्व आहे.
तुळसी विवाहाचा वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून विचार करता तुळस ही बहुगुणी व अत्यंत प्रभावी औषधी वनस्पती असल्यामुळे शास्त्राने तिचे नाते देवांशी इतरांशी व मानवाशी जोडून दिलेले असावे.

त्वचारोगावर तसेच खोकला,सर्दी,पडसे इ. सारख्या जुनाट रोगावर तर तुळस हे प्रभावी औषध सांगितलेले आहे.दररोज जी पूजा केली जाते ती पूजा तुळसी खेरीज पूर्ण होत नाही.
मृत व्यक्तीच्या मुखात गंगा जला प्रमाणे तुळशीचे पान ठेवण्याची परंपरा आहे तुळसीला मानवी जीवनात अत्यंत महत्त्वाचे स्थान मिळावे यात काही नवल नाही.

हल्लीच्या युगात विविध प्रकारचे प्रदूषण रोखण्यास तुळस हा अत्यंत प्रभावी उपाय ठरतो.शास्त्रीय प्रयोगातून निष्पन्न झालेल्या माहितीनुसार तुळस ही वनस्पती दिवसा व रात्री ओझेन वायू सोडते इतर वृक्षाप्रमाणे ते रात्री कार्बन-ऑक्साइड वायू सोडत नाही.त्यामुळे प्रत्येकाच्या अंगणात तुळसी वृदावन आसणे हे धार्मिक आरोग्याच्या दृष्टीने शुभ सांगितलेले आहे. म्हणून वास्तुशास्त्रात तुळशी वृंदावनाला विशेष महत्त्व दिले आहे. रोजच्या तुळसी पूजेच्या व प्रदक्षिणेच्या निमित्ताने तसेच तुळसी विवाहाच्या निमित्ताने तुळसीचे सानिध्य मानवास लाभावे हा त्या पाठीमागे उद्देश असावा असे मला वाटते.

कार्तिक शुक्ल एकादशी म्हणजे प्रबोधिनी एकादशी. या एकाशीला भगवान विष्णू जागे होतात म्हणून या एकादशीला प्रबोधिनी एकादशी असे म्हणतात.

तुळसी विवाह धार्मिक महत्व

ज्या घरात तुळसी विवाह होतो तेथील उपवर मुली उपवर वधू मुले यांचे विवाह सुकर होतात असा समज आहे.
तुळशीस रंग देऊन, फुलांच्या माळा सोडून, रोषनाई इ. सुशोभित करून पुढे रांगोळी काढून, तुळशी वृंदावन सुशोभित केले जाते.

तुळशीभोवती ऊस उभे केले जातात.याचे कारण म्हणजे या विवाह सोहळ्यात – वधू तुळस बाळकृष्ण वर आणि ऊस मामाच्या भूमिकेत असतो असे म्हणतात.

विष्णू अर्थात बाळकृष्ण आणि तुळस याची षोडोशोपचारे प्रथम पूजा केली जाते.पूजेमध्ये विशेषता चिंच,आवळे, काकन, हळकुंड, हळदीकुंकू इ.याचा समावेश असतो व नंतर आनंद उत्साहात मंगलाष्टके म्हणून विवाह संपन्न केला जातो.

मंगलाष्टके
१)
ॐ स्वस्ति श्री गणनायकं गजमुखं, मोरेश्वरं सिद्धिदं ।

बल्लाळो मुरुडं विनायकमहं, चिन्तामणि स्थेवरं ||

लेण्याद्रिं गिरिजात्मकं सुरवरदं, विघ्नेश्वरम् ओज़रम् |

ग्रामे रांजण संस्थितम् गणपतिः, कुर्यात् सदा मङ्गलं || १ ||

2)
गंगा सिंधु सरस्वती च यमुना, गोदावरी नर्मदा ।

कावेरी शरयू महेंद्रतनया शर्मण्वती वेदिका ।।

क्षिप्रा वेत्रवती महासुर नदी, ख्याता गया गंडकी ।

पूर्णा पूर्ण जलैः समुद्र सरिता, कुर्यातसदा मंगलम ।। २ ।।

3)
लक्ष्मी: कौस्तुभ पारिजातक सुरा धन्वंतरिश्चंद्रमा: ।

गाव: कामदुधाः सुरेश्वर गजो, रंभादिदेवांगनाः ।।

अश्वः सप्त मुखोविषम हरिधनुं, शंखोमृतम चांबुधे ।

रत्नानीह चतुर्दश प्रतिदीनम, कुर्वंतु वोमंगलम ।। ३ ।।