मोबाईल कंपन्यांच्या दाव्यांनुसार तुमचा फोन दीर्घकाळ टिकू शकतो, पण वापरकर्त्यांसाठी ‘सुरक्षित’ आणि ‘कार्यक्षम’ आयुष्य मात्र केवळ ३ वर्षांचे असते, असा निष्कर्ष तंत्रज्ञान तज्ज्ञांनी काढला आहे. यानंतर फोन वापरणे म्हणजे अनेकदा धोक्यांना आमंत्रण देण्यासारखे ठरते.
स्मार्टफोनचे ‘ॲक्स्पायरी डेट’चे गणित काय आहे?
प्रत्येक स्मार्टफोन वापरकर्त्याला पडणारा एकच प्रश्न म्हणजे ‘मी माझा फोन किती काळ वापरू शकतो?’ या प्रश्नाचे उत्तर केवळ फोनची शारीरिक स्थिती (उदा. स्क्रीन तुटणे) यावर अवलंबून नाही, तर ते थेट फोनच्या बॅटरीचे आरोग्य, सॉफ्टवेअर अपडेट्स आणि सायबर सुरक्षेवर अवलंबून असते.
बॅटरी : लिथियम-आयन बॅटरी ५०० ते ८०० चार्ज सायकल पूर्ण झाल्यानंतर कमकुवत होऊ लागते. साधारणतः २.५ ते ३ वर्षांनंतर बॅकअप कमी होणे आणि फोन गरम होणे ही प्राथमिक लक्षणे दिसू लागतात.
सुरक्षा अपडेट्स (Security Updates) आहेत महत्त्वाचे : सर्वात महत्त्वाचे कारण म्हणजे सुरक्षा अपडेट्स. बहुतेक अँड्रॉइड कंपन्या फक्त २ ते ३ वर्षांपर्यंत नियमित सुरक्षा पॅच (Security Patch) पुरवतात. हे अपडेट्स मिळणे थांबल्यास तुमचा फोन सायबर हल्ल्यांसाठी असुरक्षित बनतो. विशेषतः बँकिंग आणि पेमेंट ॲप्स वापरताना अपडेटेड OS (ऑपरेटिंग सिस्टिम) असणे अत्यंत आवश्यक आहे.
कार्यक्षमता मंदावते : नवे ॲप्स आणि ऑपरेटिंग सिस्टिमचे मोठे अपडेट्स (उदा. Android 15, 16) जुन्या प्रोसेसरवर अधिक भार टाकतात. यामुळे ३ वर्षांनंतर फोन हळू होणे, ॲप्स लोड होण्यास वेळ लागणे किंवा वारंवार ‘हँग’ होणे यासारख्या समस्या येतात.
फोन कधी बदलावा? तज्ज्ञांचा सल्ला
फोनचा वेगळेपण कमी झाल्यावर (Slow Performance) आणि बॅटरीचा बॅकअप घसरल्यावरही अनेकजण फोन वापरतात. मात्र, तज्ज्ञांच्या मते, खालील गोष्टी घडल्यास कोणताही धोका न घेता फोन त्वरित बदलणे आवश्यक आहे:
-
सुरक्षितता धोक्यात : जर कंपनीने तुमच्या मॉडेलसाठी सिक्युरिटी अपडेट्स देणे पूर्णपणे बंद केले असेल.
-
बॅटरी बदली खर्च : जर बॅटरी बदलण्याचा खर्च नवीन फोनच्या किमतीच्या तुलनेत जास्त वाटत असेल.
-
वारंवार होणारे ‘हँग’ : रोजच्या वापरात फोन वारंवार हँग होत असेल आणि कामात अडथळा येत असेल.
तुमचा उच्च-गुणवत्तेचा स्मार्टफोन तुम्ही ४-५ वर्षे वापरू शकता, पण सुरक्षिततेच्या दृष्टीने आणि चांगल्या कार्यक्षमतेसाठी प्रत्येक ३ वर्षांनी फोन बदलणे हा एक सुरक्षित पर्याय ठरतो.
