थोडक्यात महत्वाचे…
चांद्रयान 3 लँडर मोड्यूल आणि चांद्रयान 2 ऑर्बिटर यांच्यात दुहेरी संपर्क राखण्यात इस्रो यशस्वी
…तर 27 ऑगस्टला करावे लागणार चांद्रयान-3 चे ‘सॉफ्ट लँडिंग’
विविध प्लॅटफॉर्मवर होणार थेट प्रक्षेपण
नवी दिल्ली |भारत आज अंतराळात इतिहास रचणार आहे.चंद्रयान 3 आज चंद्रावर उतरण्यास सज्ज झाले आहे. संपूर्ण भारत ही मोहीम यशस्वी व्हावी या साठी प्रार्थना करत आहे.आजचा दिवस आणि संध्याकाळी सहा वाजून 04 मिनिटांची वेळ,भारताच्या इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी लिहिला जाईल.
संपूर्ण भारत ही मोहीम यशस्वी व्हावी या साठी प्रार्थना करत आहे. इस्रो चंद्रावर चांद्रयान ३ सुरक्षितपणे उतरण्यासाठी सज्ज आहे. गेल्या मोहिमेतून धडा घेत, या अभियानात अनेक महत्वाचे बदल करण्यात आले आहेत.
दरम्यान,इस्रो (भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था) चे अध्यक्ष आणि अंतराळ विभागाचे सचिव डॉ एस सोमनाथ यांनी केंद्रीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान,अणूऊर्जा आणि अंतराळ राज्यमंत्री डॉ जितेंद्र सिंह यांची नवी दिल्ली इथे भेट घेतली आणि त्यांना चांद्रयान 3 च्या चंद्रावर उतरण्यासंदर्भातली सद्यस्थिती आणि सज्जता याविषयी माहिती दिली. इस्रोच्या अध्यक्षांनी डॉ सिंह यांना चांद्रयान 3 च्या सद्यस्थिती बद्दल माहिती दिली.त्यांनी सांगितले की सर्व प्रणाली योग्य रीतीने काम करत असून बुधवारी यान उतरताना काही समस्या उद्भवण्याची शक्यता नाही.पुढील दोन दिवस,चांद्रयानावर सातत्याने देखरेख ठेवली जाईल.चंद्रावर उतरण्यासंदर्भातला सर्व कार्यक्रम दोन दिवस आधी लोड केला जाईल आणि त्याचे परीक्षण केले जाईल.
इस्रोने दिलेल्या माहितीनुसार चांद्रयन 3 चंद्रावर 23 ऑगस्ट 2023 रोजी भारतीय वेळेनुसार संध्याकाळी 6:04 वाजता उतरण्यास सज्ज आहे.चांद्रयन 2 मोहीम पूर्णपणे यशस्वी होऊ शकली नाही कारण हार्ड लँडिंगमुळे यानाशी असलेला संपर्क तुटला होता.यावेळी चांद्रयान 3 लँडर मोड्यूल आणि अजूनही कक्षेत भ्रमण करत असलेल्या चांद्रयान 2 ऑर्बिटर यांच्यात दुहेरी संपर्क राखण्यात इस्रो यशस्वी झाली आहे.आज चांद्रयान 3 ने टिपलेली चंद्राच्या दुरवरच्या भागातील छायाचित्रे प्रसिद्ध केली.
अमेरिका, रशिया आणि चीन नंतर चंद्रावर आपले यान पाठवणारा भारत जगातला चौथा देश ठरेल, मात्र, चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर आपले यान उतरवणारा भारत हा जगातला पहिलाच देश असेल.
चांद्रयान 3 ची मुख्य तीन उद्दिष्टे आहेत
1) चंद्राच्या पृष्ठभागावर सुरक्षित आणि सॉफ्ट लॅंडींग म्हणजे अलगद उतरणे
2) चंद्रावर रोव्हर रोविंग आणि
3) तिथे स्थापित होऊन वैज्ञानिक प्रयोग करणे.
चांद्रयान मालिकेतील पहिले यान म्हणजेच चांद्रयान.या यानाने चंद्राच्या पृष्ठभागावर पाणी असल्याचा शोध लावला होता,जी संपूर्ण जगासाठी एक नवी माहिती होती आणि जगातील सर्वात प्रमुख म्हणवली जाणारी अमेरिकेची अवकाश संस्था नासा सुद्धा या शोधामुळे आश्चर्यचकित झाली होती तसेच,या माहितीचा त्यांनी त्यांच्या पुढच्या प्रयोगांमधे उपयोग केला होता
चांद्रयान -3 अभियान 14 जुलै 2023 सुरू करण्यात आले,या दिवशी जीएसएलव्ही मार्क 3 (एल व्ही एम 3) ह्या जड अवकाश यानांचे वहन करू शकणाऱ्या प्रक्षेपक यानावरुन आंध्रप्रदेशच्या श्रीहरीकोट्टा इथल्या सतीश धवन अवकाश केंद्रावरून दुपारी 2 वाजून 35 मिनिटांनी प्रक्षेपण करण्यात आले होते.
…तर 27 ऑगस्टला करावे लागणार चांद्रयान-3 चे ‘सॉफ्ट लँडिंग’
दरम्यान,चांद्रयान 3 मिशन आज,23 ऑगस्टच्या संध्याकाळी चंद्राच्या पृष्ठभागावर लँडिंग करण्यापूर्वी फक्त 2 तास आधी वाहन लँडिंग किंवा न उतरवण्याचा अंतिम निर्णय घेणार आहे.इस्रोच्या अहमदाबाद स्पेस अॅप्लिकेशन सेंटरचे सेंटरचे संचालक नीलेश एम देसाई यांनी सांगितले की,लँडर मॉड्यूलचे आरोग्य,टेलीमेट्री डेटा आणि त्यावेळी चंद्राची स्थिती यावर आधारित निर्णय घेतला जाईल.जर त्या वेळी असे कोणतेही कारण समोर आले जे चांद्रयान 3 लँडिंगसाठी अनुकूल वाटले नाही, तर लँडिंग पुढे ढकलले जाईल आणि 27 ऑगस्ट रोजी नियोजित केले जाईल.दुसरीकडे,कोणतीही समस्या न दिसल्यास, लँडर 23 ऑगस्टलाच उतरवले जाईल.
३० किमी उंचीवरून हे यान चंद्रावर उतरवण्याची प्रक्रिया सुरू होणार असल्याचे संचालक नीलेश देसाई यांनी सांगितले.ही प्रक्रिया सुरू करण्यापूर्वी 2 तास आधी सर्व सूचना लँडिंग मॉड्यूलला पाठवल्या जातील.यावेळी 23 ऑगस्ट रोजी चंद्राच्या पृष्ठभागावर चांद्रयान 3 उतरवण्यात त्यांना कोणतीही अडचण दिसत नाही,त्यामुळे त्याच तारखेला चांद्रयान उतरवण्याचा प्रयत्न केला जाईल.27 ऑगस्टला लँडिंगसाठीही सर्व खबरदारी घेण्यात येत आहे.सर्व यंत्रणाही सज्ज ठेवण्यात आली आहे.
लँडिंग मॉड्युल उतरवण्याच्या पायऱ्या अशा असतील
🌑 पहिला टप्पा : या टप्प्यात,चांद्रयानच्या पृष्ठभागापासून 30 किमीचे अंतर 7.5 किमीपर्यंत कमी केले जाईल.
🌑 दुसरा टप्पा : यामध्ये भूपृष्ठापासूनचे अंतर 6.8 किमी पर्यंत आणले जाईल.या टप्प्यापर्यंत,चांद्रयानाचा वेग 350 मीटर प्रति सेकंद असेल,म्हणजेच सुरुवातीच्या तुलनेत साडेचार पट कमी असेल.
🌑 तिसरा टप्पा : यामध्ये हे चांद्रयान चंद्राच्या पृष्ठभागापासून केवळ 800 मीटर उंचीवर आणले जाईल. येथून दोन थ्रस्टर इंजिन टेक ऑफ करतील.या टप्प्यात,चांद्रयानाचा वेग शून्य टक्के सेकंदाच्या अगदी जवळ पोहोचेल.
🌑 चौथा टप्पा : या टप्प्यात चांद्रयान पृष्ठभागाच्या 150 मीटर इतके जवळ आणले जाईल.याला व्हर्टिकल डिसेंट म्हणतात,म्हणजे व्हर्टिकल लँडिंग.
🌑 पाचवा टप्पा : या चरणात ऑनबोर्ड सेन्सर्स आणि कॅमेर्यांचे थेट इनपुट आधीपासूनच संग्रहित संदर्भ डेटाशी जुळले जातील.या डेटामध्ये 3,900 छायाचित्रे देखील समाविष्ट आहेत,जी चांद्रयान 3 च्या लँडिंग साइटची आहेत.या तुलनेवरून,लँडर चंद्राच्या पृष्ठभागाच्या वर जेथे लँडर आहे त्या पृष्ठभागावर थेट लँडिंग केल्यास लँडिंग योग्य होईल की नाही हे ठरवले जाईल.लँडिंग साइट अनुकूल नाही असे वाटल्यास,ते थोडेसे उजवीकडे किंवा डावीकडे वळेल.या टप्प्यात, चांद्रयान चंद्राच्या पृष्ठभागाच्या 60 मीटरच्या जवळ आणले जाईल.
🌑 सहावा टप्पा : लँडिंगचा हा शेवटचा टप्पा आहे,ज्यामध्ये लँडर थेट चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरवले जाईल.
विविध प्लॅटफॉर्मवर होणार थेट प्रक्षेपण
बहुप्रतिक्षित कार्यक्रम 23 ऑगस्ट रोजी टेलिव्हिजनवर लाइव्ह प्रक्षेपित केला जाईल.ISRO ची वेबसाइट,त्याचे YouTube चॅनेल,ISRO चे Facebook पेज आणि DD (दूरदर्शन) राष्ट्रीय टीव्ही चॅनेलसह अनेक प्लॅटफॉर्मवर संध्याकाळी 5:27 वाजता सुरू होईल.इस्रोने म्हटले आहे की,”चांद्रयान-3 चे सॉफ्ट लँडिंग हा एक ऐतिहासिक क्षण आहे जो केवळ कुतूहल जागृत करणार नाही,तर आपल्या तरुणांच्या मनात शोधाची भावना देखील जागृत करेल.”शैक्षणिक संस्थांना विद्यार्थी आणि शिक्षकांमध्ये सक्रियपणे प्रोत्साहन देण्यासाठी आमंत्रित केले आहे, आणि कॅम्पसमध्ये चांद्रयान-3 च्या ‘सॉफ्ट लँडिंग’ चे थेट प्रक्षेपण आयोजित केले जाईल.
Last edited on 23/08/2023 at 11:13 AM.